Cuộc đời Thánh Gioan Tẩy Giả

Dẫn nhập

Nội dung

Các nguồn tài liệu xưa nhất về Thánh Gioan Tẩy Giả

Các nguồn tài liệu xưa nhất cung cấp thông tin về Thánh Gioan Tẩy Giả, đó là 4 cuốn Tin Mừng của Tân Ước, sách Công Vụ Tông Đồ của Luca, và chương XVIII 5, 2 trong tác phẩm Antiquitates Judaicae của sử gia người Do Thái Flavius Josephus. Các nguồn tài liệu này trình bày về Thánh Gioan Tẩy Giả theo những cách thức rất khác biệt, tùy theo quan điểm của mỗi tác giả.

Theo Mc 1,2-15, Thánh Gioan Tẩy Giả xuất hiện với tư cách là người tiền trạm cũng như là người dọn đường cho Chúa Giêsu.

Theo Mt 3,7tt và Lc 3,7-9, Thánh Gioan Tẩy Giả xuất hiện với tư cách là nhà rao giảng sám hối.

Lc 1,5 – 2,29 đã trình bày một cách song song các biến cố trước hai cuộc sinh nhật của Thánh Gioan Tẩy Giả lẫn của Chúa Giêsu. Cuộc sinh nhật của hai vị đều được công bố bởi một Thiên Thần; và cả hai vị đều được công bố như là những người được Thiên Chúa tuyển chọn và sai đi để giải phóng toàn bộ dân Israel một cách chung cuộc. Nhưng những sự kiện liên quan đến Chúa Giêsu thì được trình bày là trổi vượt hơn hẳn so với những sự kiện liên quan đến Thánh Gioan Tẩy Giả.

Theo Ga 1,7-18.19-36, nói chung Thánh Gioan Tẩy Giả xuất hiện như là vị chứng nhân đầu tiên và quan trọng nhất của Chúa Giê-su – Ngôi Lời trở thành xác phàm.

Trong tác phẩm của sử gia Flavius Josephus, Thánh Gioan Tẩy Giả xuất hiện như một mẫu gương về đời sống khổ hạnh. Ông tuân giữ các mệnh lệnh của Kinh Tora dành cho một người Nasir, và là người chỉ cho người Do Thái cách thức thực hành nghi thức Thanh Tẩy.

Sinh nhật và thời niên thiếu của Thánh Gioan

Những trình thuật về cuộc sinh nhật và về thời niên thiếu của Thánh Gioan Tẩy Giả được tìm thấy trong chương 1 và chương 2 của Tin Mừng theo thánh Luca không có trọng lượng lớn xét về khía cạnh sử tính. Một số chuyên gia giả định rằng, đó là những truyền thuyết xuất phát từ giới những người tôn sùng Thánh Gioan Tẩy Giả.

Những người này muốn đặt tầm quan trọng của Thánh Nhân vào trong những biến cố xung quanh cuộc sinh nhật và thời niên thiếu của Ngài, cũng như muốn minh họa tầm quan trọng của Ngài bằng cách sử dụng các mô típ của Cựu Ước để tô điểm thêm.

Tuy nhiên, đối với một sự tái hiện lịch sử, những bản văn của Thánh Luca vẫ có những giá trị hiển nhiên của chúng, tuyệt nhiên không bị coi là vô bổ. Có lẽ Thánh Gioan xuất thân từ giới tư tế. Theo cách trình bày của Tin Mừng theo Thánh Luca, Ngài là con trai của tư tế Dacaria, thuộc nhóm Avia, cũng như là con của bà Elisabeth, thuộc dòng tộc Aharon (xc. Lc 1,5tt).

Vì nhóm Avia là một trong 24 nhóm tư tế không có tầm quan trọng (1 Sbn 24,19tt), nên những gì được công bố về Gioan Tẩy Giả trong Tin Mừng theo thánh Luca xem ra rất đáng tin cậy. Theo Lc 1,5tt, Thánh Gioan được sinh ra, “dưới thời vua Hêrôđê, vua Giuđa“. Vị vua này cai trị dân Do Thái từ năm 38 trước Chúa Kitô cho tới năm thứ 5 trước Chúa Kitô.

Trong Lc 1,39, độc giả biết được nơi ở của bà Elisabeth: “Một thành miền núi thuộc chi tộc Giuđa“. Dựa vào Lc 1,80: “Cậu sống trong hoang địa cho đến ngày ra mắt dân Israel“, nhiều người đã suy đoán về một thời gian cư trú của Gioan lúc còn trẻ tại Qumran. Tuy nhiên, những suy đoán này không thể tự xác nhận về khía cạnh sử tính. Thực ra Lc 1,80 chỉ có ý trình bày Gioan như là một vị Ngôn Sứ đã từng cư ngụ và hoạt động tại sa mạc trong một thời gian trước khi Ngài được kêu gọi thực thi sứ vụ.

Thời gian và nơi hoạt động

Theo cách trình bày của Tin Mừng Luca, hoạt động công khai của thánh Gioan bắt đầu vào “năm thứ mười lăm dưới triều hoàng đế Tibêriô“ (Lc 3,1tt), tức vào khoảng từ năm 26 tới năm 29 sau Chúa Kitô. Còn về nơi hoạt động của Thánh Gioan thì có nhiều công bố khác nhau.

Theo Mc 1,3-5 thì Gioan hoạt động tại sa mạc Jordan. Nhưng theo Mt 3,1tt thì Gioan lại hoạt động tại sa mạc Judea. Còn theo Ga 1,28 và 10,40, thì Gioan hoạt động tại Betania, phía bên kia sông Giođan; hay theo Ga 3,23 thì Gioan lại hoạt động tại Enom, gần Salem. Có lẽ lý chứng cho rằng, Gioan hoạt động ở phía Đông bờ sông Giođan là có lý hơn cả, vì Hêrôđê Antipas – người đã ra lệnh tống giam Gioan vì bị Ngài chỉ trích cách dữ dội về lối sống – chỉ có quyền trên khu vực đó (xc. Mc 6,17–29; Jos Ant XVIII 5,2); truyền thống Cựu Ước xem ra cũng có vẻ ủng hộ việc Gioan hoạt động tại bờ Đông sông Giođan (xc. Gs 3 và 4; 2 V 2,1–18).

Chỉ nhiều thế kỷ sau, nơi làm Phép Rửa của Gioan mới được xác định là thuộc bờ Tây sông Giođan; bằng chứng sớm nhất của truyền thống cho rằng, Gioan hoạt động tại bờ Tây sông Giođan, chính là bức tranh khảm nổi tiếng của Madaba (tk 6), nó được coi là bức bản đồ cổ nhất của Palestine.

Hoạt động công khai và bị hành quyết

1. Hoạt động công khai:

Khoảng từ năm 26 tới năm 30 sau Chúa Kitô, Thánh Gioan Tẩy Giả đã bắt đầu những hoạt động công khai của mình. Khu vực hoạt động chính của Ngài là vùng Pere hồi đó, tức bờ bên kia sông Giođan, nằm đối diện với Gierico. Ngài thực hiện một cuộc sống đề cao sự khổ hạnh. Theo Mc 1,6tt, Thánh Gioan chỉ sống bằng châu chấu và mật ong rừng; còn theo Mt 11,18 thì Thánh Nhân không ăn và cũng chẳng uống gì cả. Thánh Nhân giảng dạy theo phong cách của các Ngôn Sứ Cựu Ước, và làm Phép Rửa.

Trong các bài giảng của mình, Thánh Nhân kêu gọi người ta sám hối, và công bố cho mọi người biết rằng, Triều Đại Thiên Chúa đang đến gần, cũng như công bố “một Đấng Quyền Thế hơn“ sẽ đến để thực hiện cuộc phán xét cuối cùng (xc. Mt 3,1-12< Lc 3,4-17). Vì thế, trong Kitô giới, Ngài được coi là người dọn đường trực tiếp cho cuộc xuất hiện của Đấng Messias, và được ví như Ngôn Sứ Elia.

Những người đến với Gioan Tẩy Giả khá đông, trong đó cũng có cả Chúa Giêsu thành Nazareth. Chính Ngài đã để cho ông thực hiện Phép Rửa cho mình (Mt 3,13-15). Với sứ điệp về ngày phán xét do các Ngài loan báo, cả Chúa Giêsu lẫn Gioan tẩy Giả đều thuộc về truyền thống Ngôn Sứ của Israel, và đứng ngoài các nhóm Do Thái khác trong thời các Ngài. Những nhóm đó không nhìn nhận Phép Rửa. Có vẻ như chính Chúa Giêsu, sau khi được Gioan làm Phép Rửa cho, cũng thực hiện nghi thức này cho những người khác với sự tán thành của Gioan (xc. Ga 3,25-36).

Trong các câu chuyện sau này, người ta lại thấy các môn đệ của Gioan dưới danh xưng Manđê. Một phần trong số các môn đệ của Thánh Gioan đã trở thành môn đệ của Chúa Giêsu sau khi Thánh Nhân bị giết (xc. Cv 19,1-7).

Một số người lính Do Thái phục vụ trong triều đình vua Hêrôđê đã đến với Thánh Gioan và hỏi Ngài rằng: Chúng tôi phải làm gì? Thánh Nhân trả lời: “Chớ hà hiếp ai, cũng đừng tống tiền người ta, hãy an phận với số lương của mình“ (Lc 3,14). Nhiều trong số những người lính này đã trở thành môn đệ của Thánh Gioan.

2. Hêrôđê Antipas và Aretas

Vua Hêrôđê Antipas đã kết hôn với bà Phasaelis, công chúa của vua Aretas, nước Nabate. Sau này ông còn kết hôn với bà Herodias, vợ của Herode Boethos, tức người anh cùng cha khác mẹ với ông, mà Tân Ước gọi là “Philippus“ (có lẽ là một biệt danh). Theo sử gia Flavius Josephus thuật lại trong Jüd. Alt. XVIII,5,1-2, thì Hêrôđê Antipas đã có nhiều căng thẳng với bà vợ đầu của mình, tức bà Phasaelis. Vì thế bà này đã dời nơi ở tới Machaerus, tức một pháo đài biên phòng của Antipas tại Biển Chết. Và từ đó, bà trốn về nhà thân phụ của mình.

Mối tương quan giữa Hêrôđê Antipas và Aretas đã sẵn bị ảnh hưởng xấu bởi những tranh chấp về lãnh thổ, nên cuộc hôn nhân của Hêrôđê với Herodias càng gây thêm tổn thương cho Aretas. Và vì thế, một cuộc xung đột vũ trang đã không thể tránh khỏi.

3 .Thánh Gioan bị bắt giam:

Theo các sách Tin Mừng, Thánh Gioan Tẩy Giả đã bị tống ngục chỉ một thời gian ngắn sau khi Ngài đã làm Phép Rửa cho Chúa Giêsu, có nghĩa là sau khi Chúa Giêsu bắt đầu hoạt động công khai (Mt 4,12; Mc 1,14; Lc 3,19-20). Sở dĩ Ngài bị tống ngục, là vì – theo các sách Tin Mừng – Ngài đã chỉ trích Hêrôđê Antipas về việc đã cưới người vợ của anh trai ông ta (xc. Mt 14,4; Lc 3,19).

Nhưng theo sử gia Flavius Josephus thì nguyên nhân nằm ở chỗ là, Hêrôđê lo sợ trước “uy tín của người mà lời khuyên của người ấy có vẻ như rất được nhiều người nghe theo, nên có thể vì ông ta mà dân chúng sẽ thực hiện một cuộc nổi dậy“ (Ant. Jud. 18,5,2). Hêrôđê đã nhốt Thánh Gioan Tẩy Giả trong pháo đài Machaerus nằm bên bờ Biển Chết. Sau một thời gian tù đầy lâu dài, Thánh Gioan đã bị Hêrôđê hành quyết trong lúc Chúa Giêsu còn sinh thời (xc. Mt 14,6-12; Mc 6,21-29).

Nhiều sử gia cho rằng, Thánh Gioan đã bị nhốt tù vào khoảng những năm từ 28 tới 31 sau Chúa Kitô, và bị hành quyết vào khoảng những năm từ 28 tới 32. Giống như các tác giả Tin Mừng, sử gia Flavius Josephus kể lại rằng, Hêrôđê Antipas đã ly dị vợ của mình để cưới người vợ của anh trai ông ta, nhưng người vợ bị ly dị đã trốn về được với thân phụ mình, tức vua Aretas của Nabate.

Vì sự nhục nhã của con gái mình, và cũng vì đang có sẵn những tranh chấp về lãnh thổ, nên Aretas đã phát động một cuộc chiến để chống lại Hêrôđê sau khi thủ hiến Philippus qua đời (vào khoảng năm 33 hoặc 34 sau Chúa Kitô). Trong cuộc chiến này, quân đội của Hêrôđê đã bị thua trận, và người Do Thái coi cuộc thua trận này là một hình phạt của Thiên Chúa giáng trên Hêrôđê vì đã dám hành quyết Gioan Tẩy Giả. Như vậy, lý do Thánh Gioan bị tống ngục và bị chém đầu vì dám chỉ trích vua Hêrôđê về lối sống vô luân của ông ta, như các sách Tin Mừng đưa ra, xem ra có vẻ hợp lý hơn.

4. Thánh Gioan bị hành quyết:

Theo Mc 6,17-29 và Mt 14,3-12, sở dĩ Thánh Gioan đã bị chém đầu là vì cô con gái của Herodias – vợ vua Hêrôđê – muốn có được cái đầu của Ngài như là phần thưởng do cô đã trình diễn một điệu nhảy khiến cả vua Hêrôđê lẫn toàn bộ triều đình lấy làm mãn nhãn. Cô ta đã được đáp ứng ngay lập tức, vì trước đó, vua Hêrôđê đã thề nguyền trước bá quan văn võ rằng, sẽ tặng cho cô bất cứ điều gì cô muốn, dù là một nửa quốc gia.

Các sách Tin Mừng không nhắc tới tên của cô gái nhảy này, nhưng sử gia Flavius Josephus cho biết, cô ta có tên là Salome (Jüd. Alt. XVIII 5,4), nhưng ông lại không cho biết, Thánh Gioan đã bị hành quyết vào dịp cụ thể nào. Về phía mình, dù cho biết Thánh Gioan bị trảm quyết vào dịp nào, nhưng các sách Tin Mừng đã không nhắc tới địa điểm Thánh Nhân bị trảm quyết, mà chỉ nói một cách chung chung rằng, viên thị vệ đã đi vào ngục và chặt đầu Ngài ở đó. Còn theo Josephus, cuộc hành quyết đã diễn ra tại pháo đài Machaerus nằm bên bờ Biển Chết. Đó là pháo đài biên phòng nằm tại biên giới giữa lãnh thổ của Antipas và lãnh thổ Aretas (Jüd. Alt. XVIII 5,2).

Các sách Tin Mừng cho biết rằng, cuộc hành quyết Thánh Gioan Tẩy Giả đã diễn ra nhân dịp mừng sinh nhật của vua Hêrôđê Antipas, vào khoảng năm 28/29 hoặc năm 31/32. Tuy nhiên, ngày sinh nhật của ông ta là ngày nào thì cho tới tận ngày nay, cũng vẫn chưa ai biết. Giáo hội cử hành Lễ Kính Nhớ “Cuộc trảm quyết của Thánh Gioan Tẩy Giả“ vào ngày 29 tháng 08.

Tuy nhiên, không rõ ngày này nên tương ứng với ngày chết có tính lịch sử của Thánh Gioan Tẩy Giả hay tương ứng với ngày cung hiến Vương Cung Thánh Đường Thánh Gioan Tẩy Giả theo lối kiến trúc Byzantin tại Samaria, mà trong ngôi Thánh Đường này được cho là có ngôi mộ của Thánh Nhân.

Việc tôn kính Thánh Gioan Tẩy Giả

Thánh Gioan Tẩy Giả được coi là một trong những vị Thánh có tầm quan trọng nhất trong cả Giáo hội Công giáo lẫn Chính Thống giáo. Ngài cũng được coi là vị Ngôn Sứ cuối cùng cũng như là vị Ngôn Sứ lớn nhất của Cựu Ước. Bên cạnh đó, Ngài còn được coi là người dọn đường cho Chúa Giêsu và là mẫu gương của những người sống đời khổ hạnh. Mỗi khi Mùa Vọng đến, hình ảnh Thánh Nhân lại được làm nổi bật một cách đặc biệt bởi các bản văn Phụng Vụ.

Đại Lễ kính Thánh Gioan Tẩy Giả

Đại Lễ mừng Sinh Nhật Thánh Gioan Tẩy Giả được cử hành vào ngày 24 tháng 06. Đây là Đại Lễ được cử hành trong hầu hết các Giáo hội Kitô, chứ không phải chỉ riêng Giáo hội Công giáo. Ngoài Chúa Giêsu và Đức Mẹ ra, Thánh Gioan là vị Thánh duy nhất được Giáo hội Công giáo cử hành ngày Sinh Nhật với bậc Lễ Trọng. Sở dĩ Giáo hội mừng Lễ Sinh Nhật Thánh Gioan vào ngày 24 tháng 06, là vì, Lễ Sinh Nhật của Chúa Giêsu được cử hành vào ngày 25 tháng 12, mà theo Tin Mừng Luca, Thánh Nhân lớn tuổi hơn Chúa Giêsu đúng sáu tháng.

Ngày kính Thánh Gioan bị trảm quyết cũng nằm trong lịch cố định của hầu hết các Giáo hội Kitô. Nhưng ngày Lễ này có tầm quan trọng ít hơn so với ngày Lễ Sinh Nhật của Ngài. Giáo hội Công giáo cử hành Lễ Kính Nhớ cuộc trảm quyết của Thánh Gioan Tẩy Giả ở bậc Lễ Nhớ buộc vào ngày 29 tháng 08.

Lm Đa-minh Thiệu O.Cist

Nguồn:

http://www.simonhoadalat.com

Tượng Thánh Gioan Tẩy Giả từ Jbcatholic

https://jbcatholic.com/san-pham/thanh-gioan-tay-gia/