Tượng Thánh Inhaxiô thành Loyola

Tượng Thánh Ignatio thành Loyola bằng gỗ, điêu khắc theo yêu cầu

Thánh Inhaxiô thành Loyola (phiên âm: I-nha-xi-ô, còn được phiên âm là I Nhã, tiếng Basque: Iñigo Loiolakoa, tiếng Tây Ban Nha: Ignacio de Loyola) là một tu sĩ, nhà thần học lớn của Giáo hội Công giáo Rôma, Đấng sáng lập nên Dòng Tên và là bề trên tổng quyền đầu tiên của hội dòng này.

Thánh Inhaxio, tên thật là Inigo Lopez de Loyola, sinh năm 1491, tại lâu đài nhà Loyola, xứ Basque (ngày nay là Gipuzkoa, Tây Ban Nha). Năm 13 tuổi, Ngài được bà María de Garin – vợ của một người thợ rèn địa phương cưu mang sau khi mẹ ruột của mình qua đời. Vì vậy, Ngài đã được thêm phụ họ “de Loyola” nhằm chỉ đến nguyên quán Loyola, nơi Ngài được sinh ra.

Năm 1509, Inhaxiô tòng quân cho Công tước thành Najera là Antonio Manrique de Lara và Tổng trấn thành Navarre nhằm muốn sau này được thăng tiến thành một công tước.

Trong một trận chiến diễn ra tại Pamplona năm 1521, ngài đã bị một viên đại bác bắn vào chân. Ngài được đưa về Loyola để dưỡng thương. Thấy Inhaxiô ngã gục, lập tức cả đơn vị trong thành đều đầu hàng. Thời đó, y học chưa có thuốc gây mê để phẫu thuật vết thương, nhưng qua hai lần phẫu thuật xương chân mà Ngài vẫn không hề thốt ra một tiếng nào, chỉ thấy Ngài nắm chặt hai bàn tay vì đau đớn.

Trong những ngày dưỡng bệnh, vì quá buồn chán, Inhaxiô nói người thân đem đến mấy cuốn tiểu thuyết hiệp sĩ để đọc cho đỡ buồn vì Ngài vốn là một chiến binh nên rất mê thể loại này. Nhưng vì trong nhà không có cuốn tiểu thuyết nào nên người ta mang cho Ngài một cuốn sách tựa đề Cuộc đời Chúa Kitô và cuốn Hạnh các thánh viết bằng tiếng Tây Ban Nha.

Bất đắc dĩ, ngài mới chịu cầm lấy. Đôi mắt Thánh Inhaxio như chợt bừng sáng vì ngài khám phá ra được những điều mà bấy lâu nay ngài không biết. Ngài tự hỏi về ý nghĩa cuộc đời mình, về những gì mình đang theo đuổi. Thế rồi, ngài quyết tâm từ bỏ con người cũ, sống theo một lý tưởng mới. Vào một đêm nọ, ngài đã thấy Đức Mẹ bồng Chúa Hài Nhi hiện ra với mình. Thị kiến này hệt như một cuộc xác chuẩn cho đời sống mới mà Thiên Chúa dành cho Ngài.

Và khi đọc về cuộc đời của thánh Phanxicô thành Assisi, Thánh Đa Minh và nhiều tu sĩ nổi tiếng khác, Inhaxiô quyết tâm noi gương họ hiến mình, năm 1523 Thánh Inhaxio quyết định sẽ đi hành hương đến Đất Thánh và tìm lý tưởng mới cho mình. Sau khi phục hồi, Inhaxiô đến thăm tu viện Santa Maria de Montserrat của dòng Biển Đức. Ngài đã dành nhiều tháng sống trong một hang động để thực hành khổ hạnh khắt khe. Tại Manresa, Inhaxiô bắt đầu thay đổi lối sống và cảm nghiệm sự thay đổi trong tâm hồn xen lẫn niềm vui và nỗi khổ đau.

Chính trong cơn túng quẫn ấy, Thiên Chúa lại đến với ngài qua những thị kiến và dạy dỗ ngài như thầy giáo dạy một học trò nhỏ. Một trong những ơn nổi tiếng nhất xảy ra tại bờ sông Cardoner. Mọi sự diễn ra chỉ trong chớp nhoáng nhưng những gì mà ngài nhận được lúc ấy còn hơn tất cả những gì ngài đã học được trong suốt quãng đời còn lại.

Ngài đến Giêrusalem và muốn ở lại đây nhưng không được, buộc ngài phải về lại châu Âu. Ngài muốn giúp đỡ người khác nhưng vì không có bằng cấp gì nên việc giảng dạy giáo lý của ngài gặp phải sự chống đối của giáo quyền. Toà dị giáo sợ rằng ngài đang truyền bá những tư tưởng lạc đạo, và dù họ không tìm thấy một sai phạm nào trong những lời dạy của ngài, họ vẫn bắt và bỏ tù ngài đến hai lần.

Trở về Tây Ban Nha, vào năm 1524, nhận thấy rằng việc tông đồ của mình sẽ gặp nhiều khó khăn nếu không có bằng cấp được Giáo Hội công nhận, ngài đã quyết tâm sang Paris để học. Tại đây, ngài đã gặp và kết bạn với Phêrô Favre và Phanxico Xavie. Hai sinh viên trẻ này đã sớm có ấn tượng về đời sống thiêng liêng của Inhaxio. Ba người giúp nhau trong học tập và nhanh chóng trở nên thân thiết với nhau.

Vào năm 1534, Thánh Inhaxio lúc ấy đã 43 tuổi, cùng với sáu người khác (trong đó có Thánh Phanxicô Xaviê) ngài thề sống khó nghèo và khiết tịnh và tất cả cùng đến Đất Thánh. Các ngài thề quyết rằng nếu không thể ở đây thì sẽ dâng mình cho công việc tông đồ của đức giáo hoàng. Tu Hội của Đức Giêsu (Dòng Tên) được Đức Giáo Hoàng Phaolô III chuẩn nhận vào 1540 và Thánh Inhaxiô được bầu làm bề trên đầu tiên.

Trong khi các bạn đồng hành được đức giáo hoàng sai đi truyền giáo thì Thánh Inhaxiô vẫn ở Rôma, chăm sóc tổ chức mới của ngài nhưng vẫn dành thời giờ để thành lập các nhà cho cô nhi, cho người tân tòng. Ngài thành lập Trường Roma (sau này là Đại Học Grêgôriô), với mục đích là trường này sẽ trở nên khuôn mẫu cho các trường của Tu Hội.

Hội dòng mang tên Giêsu (dòng Tên) không ngừng lớn mạnh từ đó và luôn theo đuổi lý tưởng phục vụ Chúa và các linh hồn mà Đấng Tổ Phụ đã khơi lên. Cho đến nay, dòng Tên là một trong số những dòng nam có số lượng tu sĩ lớn nhất trong Giáo Hội Công Giáo. Linh đạo của Thánh Inhaxio được tỏ lộ trong châm ngôn của Dòng Tên, “ad majorem Dei gloriam” — “để Thiên Chúa được vinh danh hơn.”

Thánh Inhaxio qua đời 31/07/1556, Ngài được Giáo hoàng Phaolô V tuyên chân phước vào ngày 27 tháng 7 năm 1609 và được Giáo hoàng Grêgôriô XV tuyên thánh ngày 13 tháng 3 năm 1622. Ngày lễ kính Thánh Inhaxiô là ngày 31 tháng 7 hằng năm. Thánh Inhaxiô được tôn kính như vị thánh quan thầy của các binh sĩ Công giáo.

Lễ Kính: 31/07